	{{:name:}}

	{{:name:}}

Normy masek i filtrów ochronnych (FFP1, FFP2, FFP3) – przewodnik BHP

2025-05-30 12:32:00

Oddychaj bezpiecznie: Przewodnik po normach masek i filtrów ochronnych

Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy z zagrożeń, jakie mogą czyhać w powietrzu, którym oddychamy – szczególnie w środowiskach pracy. Pyły, opary, gazy czy mikroorganizmy mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, od podrażnień dróg oddechowych po chroniczne choroby płuc. Dlatego tak kluczowa jest odpowiednia ochrona dróg oddechowych. Ale jak wybrać właściwą maskę i filtr spośród szerokiej gamy dostępnych produktów? Kluczem jest zrozumienie norm bezpieczeństwa, które klasyfikują te środki ochrony indywidualnej (ŚOI).

Dlaczego ochrona dróg oddechowych jest tak ważna?

Nasze płuca są niezwykle delikatnym organem, a wdychanie szkodliwych substancji może mieć natychmiastowe lub długofalowe konsekwencje. Pracownicy narażeni na pyły (np. drzewny, kwarcowy), opary chemiczne (np. rozpuszczalniki, farby), gazy (np. chlor, amoniak) czy czynniki biologiczne (np. wirusy, bakterie) muszą bezwzględnie stosować odpowiednie środki ochrony. Bagatelizowanie tego aspektu może prowadzić do rozwoju chorób zawodowych, takich jak pylica, astma, a nawet nowotwory.

Klasyfikacja masek ochronnych – półmaski, maski pełne i filtrujące

Środki ochrony dróg oddechowych dzielą się na kilka podstawowych typów, a każdy z nich jest przeznaczony do innych zastosowań i poziomów zagrożenia.

1. Maski filtrujące (półmaski filtrujące) – FFP

To najczęściej spotykane maski jednorazowego użytku, przypominające popularne maseczki chirurgiczne, ale o znacznie wyższych parametrach ochronnych. Chronią przed cząstkami stałymi i ciekłymi (pyłami, aerozolami). Dzielimy je na trzy główne klasy zgodnie z normą PN-EN 149:

FFP1: Niskowydajna ochrona. Skuteczność filtracji minimum 80%. Przeznaczone do ochrony przed pyłami o niskiej toksyczności, których najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) wynosi co najmniej 4,5 x NDS.
- Zastosowanie: Prace w rolnictwie, przemyśle spożywczym, budownictwie (np. szlifowanie drewna, czyszczenie).
FFP2: Średnio wydajna ochrona. Skuteczność filtracji minimum 94%. Chronią przed pyłami o średniej toksyczności i/lub aerozolami, których stężenie wynosi co najmniej 10 x NDS.
- Zastosowanie: Prace spawalnicze, obróbka metali, szlifowanie betonu, prace z cementem, w przemyśle drzewnym.
FFP3: Wysokowydajna ochrona. Skuteczność filtracji minimum 99%. Zapewniają ochronę przed pyłami o wysokiej toksyczności, cząstkami azbestu, aerozolami, a także wirusami i bakteriami. Stosowane, gdy stężenie szkodliwych substancji przekracza 30 x NDS.
- Zastosowanie: Prace z azbestem, w przemyśle farmaceutycznym, biotechnologicznym, w laboratoriach, w warunkach pandemii.

Dodatkowe oznaczenia masek filtrujących:

NR (Non Reusable): Maska jednorazowego użytku (nie nadaje się do ponownego użycia).
R (Reusable): Maska wielorazowego użytku (może być używana dłużej niż jedną zmianę, jeśli zostanie odpowiednio oczyszczona i przechowywana).
D: Przejście testu zatkania pyłem dolomitowym (potwierdza wydłużoną żywotność filtra).

2. Półmaski i maski pełne z wymiennymi filtrami

Te rozwiązania oferują większą elastyczność i często wyższy poziom ochrony, ponieważ można w nich wymieniać filtry w zależności od rodzaju zagrożenia.

Półmaski (norma PN-EN 140): Zasłaniają nos, usta i podbródek. Wymagają stosowania z odpowiednimi filtrami lub pochłaniaczami.
Maski pełne (norma PN-EN 136): Zasłaniają całą twarz (oczy, nos, usta, podbródek), oferując dodatkową ochronę oczu. Zapewniają najwyższy stopień szczelności i są stosowane w środowiskach o wysokim stężeniu substancji szkodliwych lub tam, gdzie istnieje ryzyko podrażnienia oczu.

3. Klasyfikacja filtrów i pochłaniaczy (norma PN-EN 14387)

To serce systemu ochrony dróg oddechowych. Filtry chronią przed cząstkami stałymi i ciekłymi (pyłami, aerozolami), natomiast pochłaniacze – przed gazami i parami. Kombinacja obu to filtropochłaniacze.

Filtry przeciwpyłowe (cząstkowe):

P1: Niska skuteczność (80%).
P2: Średnia skuteczność (94%).
P3: Wysoka skuteczność (99,95%).

Pochłaniacze gazowe (literowe oznaczenia typów):

A: Organiczne gazy i pary (np. rozpuszczalniki, farby) o temperaturze wrzenia powyżej 65°C.
AX: Organiczne gazy i pary o temperaturze wrzenia poniżej 65°C.
B: Nieorganiczne gazy i pary (np. chlor, cyjanowodór, siarkowodór).
E: Kwasy (np. dwutlenek siarki, chlorowodór).
K: Amoniak i jego pochodne.
NO: Tlenki azotu.
HgP3: Pary rtęci.
CO: Tlenek węgla.
Reaktor: Gazy i pary radioaktywnego jodu.
SXD: Tlenek siarki, kwas siarkowodorowy, amoniak.

Pochłaniacze są dodatkowo klasyfikowane pod względem pojemności:

Klasa 1: Niska pojemność (np. A1, B1, E1, K1).
Klasa 2: Średnia pojemność (np. A2, B2, E2, K2).
Klasa 3: Wysoka pojemność (np. A3, B3, E3, K3).

Filtropochłaniacze to połączenie ochrony przed cząstkami i gazami, np. A2P3 oznacza pochłaniacz typu A (gazy organiczne) klasy 2 (średnia pojemność) oraz filtr przeciwpyłowy klasy P3 (wysoka skuteczność).

Jak prawidłowo dobrać ochronę dróg oddechowych?

Wybór odpowiedniego ŚOI zależy od kilku kluczowych czynników:

Rodzaj zanieczyszczenia: Czy są to pyły, aerozole, gazy, pary chemiczne, czy kombinacja?
Stężenie zanieczyszczenia: Jaka jest jego koncentracja w powietrzu w stosunku do dopuszczalnych norm? (NDS - Najwyższe Dopuszczalne Stężenie).
Właściwości zanieczyszczenia: Czy substancja jest toksyczna, drażniąca, łatwopalna?
Charakter pracy: Jak długo trwa ekspozycja? Czy praca jest fizycznie intensywna?
Dopasowanie: Maska musi idealnie przylegać do twarzy, aby zapewnić szczelność. Dla mężczyzn często oznacza to konieczność golenia zarostu.

Zawsze kieruj się oceną ryzyka przeprowadzoną na stanowisku pracy. Pracodawca ma obowiązek dostarczyć odpowiednie ŚOI i zapewnić szkolenie z ich prawidłowego użytkowania.

Pamiętaj!

Nigdy nie używaj masek i filtrów, które są uszkodzone, przeterminowane lub niewłaściwie przechowywane.
Wymieniaj filtry i pochłaniacze regularnie, zgodnie z zaleceniami producenta i specyfiką środowiska pracy.
Upewnij się, że maska jest prawidłowo założona i szczelna.
W przypadku wątpliwości zawsze skonsultuj się z ekspertem BHP.

Zadbaj o swoje płuca i płuca swoich pracowników. W naszym sklepie znajdziesz szeroki wybór atestowanych masek, filtrów i pochłaniaczy, które spełniają wszystkie obowiązujące normy bezpieczeństwa.

Autor:Remigiusz Hofman